Szczodre Gody, czyli Boże Narodzenie po słowiańsku. Znasz te tradycje?

Godowe Święto wiązało się z przesileniem zimowym. Słowo "god" w języku dawnych Słowian oznaczało "rok". Gody były okresem przejściowym między mijającym i nadchodzącym rokiem. 

Szczodre Gody są też znane pod nazwami Dni Zimowego Stania Słońca, Kolęda lub Kolada. Dwa ostatnie określenia miały wiązać się z kołem, które zatoczyło Słońce. Celebrowano je przez kilka dni. Obchody rozpoczynał tzw. Szczodry Wieczór, który przypadał 21 grudnia. Był on okazją do wróżenia, podobnie jak kolejne dwanaście dni. Słowianie mieli w ten sposób przewidywać pogodę na kolejny rok. Każdy dzień symbolizował jeden miesiąc. 

Zobacz także: Kiedy ubieramy choinkę? Są dwie daty - jedna tradycyjna, a druga kościelna

Szczodre Gody trwały znacznie dłużej niż dzisiejsze Boże Narodzenie. Pomiędzy słowiańskimi tradycjami a tymi, które są kultywowane nadal, istnieją pewne podobieństwa. 

Szczodry Wieczór, który rozpoczynał Godowe Święto, w niektórych aspektach mógł przypominać dzisiejszą Wigilię, ale nie we wszystkich. Przy stole pozostawiano puste miejsce. Nie było ono przeznaczone jednak dla zbłąkanego wędrowca, a dla duchów przodków. Na stole umieszczano sianko podobnie jak dziś. Podczas słowiańskiej wieczerzy pojawiał się m.in. kołacz i kucia. Nazwa tej drugiej miała pochodzić od obijania jęczmienia w stępie, żeby otrzymać pęczak. Podczas Szczodrych Godów obdarowywano się prezentami, ale były to raczej drobne podarunki - najczęściej orzechy i jabłka, ale także drożdżowe placki. Nazywano je "szczodrakami".

Święta Bożego Narodzenia kojarzą się z odpoczynkiem, składaniem życzeń i pojednaniem. Podczas Szczodrych Godów powstrzymywano się np. od prac, które wymagały użycia ostrych narzędzi. Zamiast tego odbywały się spotkania, dzielono się dobrami i unikano waśni.  

Kolędowanie również jest bardzo starym zwyczajem. Początkowo pieśni, które były wykonywane na przełomie roku, nie miały charakteru religijnego. Chwalono w nich gospodarzy domostwa i ich szczodrość. 

Z obchodami Szczodrych Godów wiąże się zwyczaj stawiania diducha. Jest to pierwszy snop pszenicy, owsa lub żyta, skoszony podczas żniw i ustawiany w kącie izby kłosem do góry, a następnie dekorowany. W czasach chrześcijańskich był stawiany w wigilię Bożego Narodzenia i miał zapewnić urodzaj i pomyślność w następnym roku. Trzymano go w domu do Trzech Króli. Zwyczaj ten jest kultywowany do dziś na Ukrainie.

Zobacz także: To święto w listopadzie było bardzo popularne. Dziś mało kto je zna

Podczas Szczodrych Godów zakładano, że duchy mogą przebywać wśród ludzi. W przypadku Słowian przesilenie zimowe było związane z kultem zmarłych przodków. Na cmentarzach palono ogniska, aby dusze mogły się ogrzać. Ważną rolę odgrywał władający zaświatami bóg magii, przysiąg i bydła - Weles. 

Źródła: blog.slowianskibestiariusz.pl, ciekawostkihistoryczne.pl, dladziedzictwa.org, lasy.gov.pl