Jeden z najpiękniejszych ptaków Polski. Gdzie można go spotkać?
Żołna zwyczajna (łac. Merops apiaster) to efektownie ubarwiony ptak, który coraz częściej gniazduje w Polsce. Choć jego wygląd może przywodzić na myśl gatunki tropikalne, jest naturalną częścią krajowej awifauny, zwłaszcza w południowo-wschodnich regionach kraju. W artykule przedstawiono charakterystykę gatunku, jego preferencje siedliskowe oraz aktualne dane dotyczące występowania i liczebności w Polsce. Sprawdź, czym charakteryzuje się ten niezwykły gatunek i dowiedz się więcej o jego biologii.
Żołna (łac. Merops apiaster) to jeden z najbarwniejszych ptaków występujących w Polsce. Wielkością przypomina kosa - dorasta do 23-25 cm długości, z rozpiętością skrzydeł 43-50 cm i masą ciała 45-60 g. Sylwetka żołny jest smukła, z długim, lekko zagiętym do dołu dziobem i zaostrzonymi skrzydłami. Jej ogon jest długi, a środkowe sterówki wyraźnie wydłużone.
Upierzenie żołny jest niezwykle kolorowe i egzotyczne. Wierzch głowy, grzbiet oraz pokrywy skrzydeł są czerwono-brązowe lub brązowo-żółte, a kuper jest żółto-rudy lub oliwkowozielony. Spód ciała żołny ma metaliczny, niebiesko-zielony lub błękitny odcień. Z całością kontrastuje jaskrawożółte gardło, oddzielone od turkusowej piersi czarną obrożą oraz ciemnoczerwone oczy, przez które biegnie czarna pręga.
Młode żołny są ubarwione skromniej, z przewagą zielonkawych i szarawych tonów. W obrębie gatunku praktycznie nie występuje dymorfizm płciowy. Zdarza się jednak, że samice mają nieco mniej kontrastowe barwy.
Żołny preferują otwarte, nasłonecznione tereny - łąki, pastwiska, krajobrazy rolnicze, okolice rzek i obszarów podmokłych, gdzie występują piaszczyste urwiska, skarpy lub wysokie brzegi, w których mogą wykopać nory lęgowe. Są to ptaki towarzyskie, często gniazdujące w koloniach, czasem liczących nawet kilkadziesiąt par. Nory lęgowe żołny mają długość 60-200 cm i kończą się komorą lęgową. Ptaki te prowadzą dzienny tryb życia. Są aktywne w pełnym słońcu i polują głównie na owady latające, takie jak pszczoły (głównie stare i chore osobniki), osy, trzmiele czy ważki, które chwytają w szybkim i zwinnym locie.
Przeczytaj także: Zalewają Polskę. Wszystko przez nieodpowiedzialnych hodowców
Żołna jest gatunkiem wędrownym - zimuje w Afryce, a do Polski przylatuje w połowie maja, by złożyć jaja i wychować młode. Odlatuje na przełomie sierpnia i września. W ostatnich latach gatunek ten rozszerza zasięg, jednak największe kolonie lęgowe żołny znajdują się w południowo-wschodniej Polsce: na Lubelszczyźnie, Dolnym Śląsku i Ziemi Świętokrzyskiej. Oprócz tego jest także spotykana na Pomorzu, Podlasiu i Suwalszczyźnie. Polskie lęgowiska stanowią północny kraniec zasięgu występowania żołny.
Najlepszym czasem na obserwację żołny są miesiące letnie - od maja do sierpnia, szczególnie w pobliżu kolonii lęgowych na nasłonecznionych, piaszczystych skarpach i urwiskach, często w dolinach dużych rzek. W 2024 roku w Polsce stwierdzono ponad 1600 par lęgowych żołny, a liczebność jej populacji stale rośnie.
Źródła: jestemnaptak.pl, monitoringptakow.gios.gov.pl, ptaki.info, ekologia.pl, national-geographic.pl
Zobacz też:
Jest podobny do domowego kota. Natura obdarzyła go wyjątkowymi umiejętnościami
Ta roślina to gatunek inwazyjny w Polsce. Pochodzi z Himalajów