Jego dziób zmienia kolor. Jest ich Polsce coraz mniej

Rycyk (łac. Limosa limosa) to smukły ptak siewkowy z rodziny bekasowatych o długim i prostym dziobie, wznoszącym się ku górze oraz długich nogach. Jego rozpiętość skrzydeł to 68-82 cm, długość ciała 19-20 cm, a masa dorosłych rycyków waha się od 160 do 500 g. W szacie godowej samce mają rdzawą głowę, szyję i pierś z gęstym, ciemnym prążkowaniem, białawą brew nad okiem oraz ciemniejszy wierzch głowy. Brzuch jest biały, gęsto prążkowany.

Co ciekawe dziób samca rycyka także zmienia barwę i na czas toków staje się intensywnie pomarańczowy u nasady, a jego końcówka (około 1/3 długości) robi się czarna. W szacie spoczynkowej rycyka dominuje szarość, a nasada dziobu przybiera różowawy odcień. W locie charakterystyczne są szerokie białe pasy, biegnące przez środek skrzydeł, biały kuper i czarny koniec ogona. Samice rycyka są nieco większe od samców, a także mają jaśniejszą głowę i szyję, mniej rdzawych barw oraz słabiej zaznaczone prążkowanie. 

Typowe siedliska rycyka to rozległe, podmokłe łąki, ekstensywnie wypasane pastwiska w dolinach rzek, torfowiska niskie i turzycowiska. Gniazduje na otwartych terenach, unikając łąk z zwartą roślinnością oraz miejsc z licznymi krzewami czy drzewami. Ważnym elementem siedliska są wiosenne rozlewiska, które zapewniają odpowiednie warunki do lęgów i wychowu młodych oraz żerowania. 

W tym czasie żywi się głównie są larwami i owadami oraz niewielkimi skorupiakami i mięczakami. Długi dziób rycyka z "elastyczną" końcówką służy sondowaniu rozmokniętej gleby oraz wychwytywaniu zdobyczy w trawie. W okresie przelotów ptak żeruje również na stawach rybnych, w mule i na wilgotnych polach. Na zimowiska rycyk odlatuje do zachodniej i południowej Europy oraz Afryki, gdzie przestawia się na pokarm roślinny.

Rycyk występuje w Europie, Azji i częściowo w Afryce. W Polsce jego lęgowiska znajdują się głównie we wschodniej i środkowej części kraju, choć podczas przelotów rycyk spotykany jest także w innych regionach, zwłaszcza na spuszczanych stawach rybnych i podmokłych łąkach. Dawniej był ptakiem powszechnym w całej Polsce, obecnie jest bardzo nieliczny, a jego zasięg stale się kurczy.

W ostatnich dekadach liczebność rycyka w Polsce dramatycznie spadła - populacja zmniejszyła się o co najmniej 90 proc. w ciągu 20-30 lat. W latach 2008-2012 szacowano ją na 1500-2000 osobników, ale Monitoring Ptaków w Polsce wykazał, że w latach 2007-2018 populacja spadła o 52 proc. Obecnie liczebność szacuje się na najwyżej 800-1500 par lęgowych i nadal szybko się zmniejsza. Rycyk jest uznany za gatunek krytycznie zagrożony w Polsce i wpisany na Czerwoną listę ptaków Polski oraz do regionalnych czerwonych ksiąg, np. Ziemi Łódzkiej.

Głównym zagrożeniem dla rycyka jest utrata odpowiednich siedlisk lęgowych i żerowisk. Przyczyniają się do tego osuszanie gruntów, melioracje, regulacje rzek, zabudowa dawnych terenów zalewowych, intensyfikacja rolnictwa oraz zanik ekstensywnie użytkowanych łąk. Brak wiosennych rozlewisk, zbyt wczesne lub intensywne koszenie łąk, a także presja drapieżników i niepokojenie przez ludzi dodatkowo pogarszają sytuację tego gatunku. Dla przetrwania rycyka najważniejsze jest utrzymanie lub odtwarzanie podmokłych łąk i dolin rzecznych oraz wspieranie tradycyjnej, ekstensywnej gospodarki rolnej.

Źródła: monitoringptakow.gios.gov.pl, jestemnaptak.pl, parkilodzkie.pl, ekologia.pl