Małpożer - jeden z największych ptaków świata krytycznie zagrożony wyginięciem

Małpożer występuje na wyspach północnych i wschodnich Filipin. Preferuje gęsto zalesione obszary, gdzie łatwo o pożywienie i odpowiednie miejsce na budowę gniazda. Majestatyczne, podobne do mitycznych gryfów ptaki wiją je na wysokości przynajmniej 30 metrów nad ziemią. Taka wysokość zapewnia bezpieczeństwo zarówno dla dorosłych, jak i dla młodych ptaków - ewentualnym zagrożeniem mogłyby być małpy, jednak te mają dobre powody, aby trzymać się jak najdalej od legowisk małpożerów.

Taksonomia zalicza małpożery do jastrzębi. Inna, powszechnie stosowana, choć nieco mniej chwytliwa nazwa tego ptaka to orzeł filipiński. Jako pierwszy gatunek opisał brytyjski ornitolog, William Robert Ogilvie-Grant, w 1896 roku.

W przypadku omawianego gatunku nazwa nie kłamie - małpożery polują na małpy. Najczęściej są to makaki, które wagowo nie odstają od swoich skrzydlatych oprawców. Polowanie na małpy nie należy więc do najprostszych, a ptaki często przypłacają takie starcia wyrwanymi piórami, a często także groźnymi złamaniami.

Dieta małpożerów nie ogranicza się jednak tylko do małp, z powodzeniem polują też na gryzonie, węże, jaszczurki, a nawet inne ptaki, np. dzioborożce. W niektórych regionach niemal cały jadłospis żerujących tam orłów filipińskich stanowią lotokoty - egzotyczny gatunek niewielkiego ssaka.

Podczas polowania małpożer wykorzystuje dwie strategie - cierpliwie czeka na ofiarę na gałęzi lub szybuje nad koronami drzew w poszukiwaniu zdobyczy. Jego imponująca rozpiętość skrzydeł, która dochodzi do 220 cm, nie przeszkadza mu w sprawnym manewrowaniu między koronami drzew gęstych lasów. Waży od 4,5 do nawet 8 kg, przy czym samice są zazwyczaj większe, ważąc średnio około 6 kg (samce około 4,5 kg).

Od 1994 roku małpożer znajduje się w wykazie gatunków krytycznie zagrożonych wyginięciem. Według różnych szacunków na wolności żyje obecnie od 250 do 750 sztuk. Od lat podejmowane są różne inicjatywy mające na celu zachowanie populacji małpożerów i stopniowe odtwarzanie ich populacji. To jedne z ostatnich wielkich ptaków drapieżnych - podobne rozmiary osiąga tylko harpia wielka z Ameryki Południowej.

Nawet wśród gatunków wymarłych małpożery nie mają pod tym względem dużej konkurencji - nieco większe bywały orły Haasta (wyginęły w XV wieku). Mówimy tylko o ptakach drapieżnych, większe od orłów filipińskich są niektóre gatunki żywiące się padliną (kondor wielki) i ptaki morskie (albatros wędrowny).

Niestety, Filipiny mają jeden z najwyższych wskaźników wylesiania na świecie. Z tego powodu siedliska małpożerów są coraz bardziej zagrożone. Wylesianie stanowi największe zagrożenie dla przetrwania tego gatunku.

Źródła: dinoanimals.pl; www.iucnredlist.org