Szympansy zaskoczyły naukowców. Tego nikt się nie spodziewał

Tzw. teoria umysłu to zdolność do przypisywania innym osobom myśli, emocji i intencji. Jest bardzo ważna dla ludzkiej komunikacji i interakcji społecznych. Odpowiada też w dużej mierze za empatię człowieka. Przez długi czas sądzono, że to umiejętność charakterystyczna wyłącznie dla Homo sapiens, jednak badania nad naczelnymi coraz częściej podważają ten pogląd.

Badania z 2024 roku przeprowadzone przez Luke’a Townrowa i Chrisa Krupenye’a z Johns Hopkins University dostarczają nowych dowodów na to, że bonobo również posiadają tę umiejętność. Badanie wykazało, że szympansy karłowate zmieniają swoje zachowanie w zależności od tego, co - ich zdaniem - wie człowiek. Odkrycie to rzuca kompletnie nowe światło na zrozumienie innych człekokształtnych.

Aby zbadać, czy bonobo potrafią ocenić wiedzę człowieka, naukowcy przeprowadzili serię testów w organizacji Ape Initiative – ośrodku edukacyjnym zajmującym się badaniami nad naczelnymi. W badaniu wzięło udział trzech samców bonobo i każdy z nich obserwował, jak pomocnik chowa smakołyk (np. winogrono) pod jednym z trzech identycznych kubków. Jeden z naukowców (Luke Townrow) siedział naprzeciwko szympansów i był stawiany w dwóch różnych sytuacjach:

1. Widoczne ukrycie winogrona – Townrow obserwował, jak pomocnik chowa smakołyk do kubka, dlatego później wiedział, gdzie on się znajduje.
2. Zasłonięte ukrycie winogrona – jego widok na pomocnika chowającego smakołyk był blokowany, przez co nie wiedział gdzie schował on nagrodę.

Po każdorazowym ukryciu smakołyku Townrow spoglądał na kubki i pytał: "Hmmm… gdzie jest winogrono?", czekając 10 sekund na reakcję bonobo. Wyniki eksperymentu zaskoczyły badaczy. Zachowanie szympansa było jednoznaczne:

• Kiedy Townrow widział moment ukrycia winogrona przez pomocnika, bonobo pozostawały bierne i zazwyczaj nie pomagały badaczowi.
• Kiedy widok Townrow'a był zasłonięty na chowanie winogrona, bonobo zaczynały intensywnie wskazywać na właściwy kubek, stukając w niego palcami przez siatkę.

Oznacza to, że małpy nie tylko rozumiały, gdzie znajduje się nagroda, ale także zdawały sobie sprawę, że człowiek tego nie wie. W takiej sytuacji podejmowały świadomą próbę przekazania mu brakującej informacji. 

Do tej pory zakładano, że nawet jeżeli niektóre naczelne potrafią przypisywać innym stan wiedzy, zdolność ta ogranicza się do konkretnych sytuacji, np. rywalizacji o jedzenie. To badanie potwierdza, że bonobo mogą mieć bardziej zaawansowane zdolności społeczne, niż dotychczas sądzono.

Możliwe, że "teoria umysłu" nie jest wyłącznym atrybutem ludzi, a jej ewolucyjne początki sięgają głęboko w historię naszych przodków. Kolejne badania mogą dostarczyć jeszcze więcej dowodów na to, że zwierzęta potrafią przypisywać myśli innym osobnikom – a to stawia wyjątkowość Homo sapiens pod coraz większym znakiem zapytania.

Źródło: npr.org