To może cię pogrążyć na maturze. Sprawdź zasady od CKE, których musisz przestrzegać

Centralna Komisja Egzaminacyjna opublikowała wyniki i wnioski z próbnych matur w formule 2023. Eksperci, którzy sprawdzali testy diagnostyczne wskazali, z czym miała problemy większość rozwiązujących arkusz z języka polskiego na poziomie podstawowym. Dzięki temu wiadomo, co jeszcze warto powtórzyć przed egzaminem dojrzałości. 

Przed maturą z języka polskiego trzeba przypomnieć sobie treść i problematykę lektur oraz wszystkie motywy, które się w nich pojawiają. Pomoże to w zrozumieniu zadań w teście historycznoliterackim i w nawiązaniu do nich w wypracowaniu. Ta wiedza przyda się też na ustnym egzaminie z języka polskiego. Dokładne zapoznanie się z odpowiedziami do pytań jawnych nie jest stratą czasu, wręcz przeciwnie. 

Dla większości osób na próbnej maturze trudne okazało się też stworzenie notatki syntetyzującej. Takie zadanie pojawia się w pierwszej części arkusza w sekcji "język polski w użyciu". Za poprawne wykonanie można dostać 4 punkty. CKE w materiałach dodatkowych daje kilka rad, jak to zrobić. 

Notatka syntetyzująca "polega na takim przekształceniu dwóch tekstów, że radykalnie zmniejszona zostaje objętość obu tekstów, przy zachowaniu zasadniczej myśli każdego z nich". Ważny jest "odpowiedni stopień uogólnienia wypowiedzi, bez zbędnych szczegółów, dygresji, przykładów czy powtórzeń". Właściwa długość to o 60 do 90 wyrazów. Zachowanie spójności i logiczności tekstu ułatwia zadanie sobie pytań podstawowych:

• Co na temat zagadnienia określonego w temacie notatki mówią obaj autorzy?
• Jakie stanowiska przyjmują? 
• Czy ich stanowiska względem zagadnienia określonego w temacie notatki są podobne czy różne?
• Jakie punkty wspólne i/lub jakie rozbieżności można zauważyć w stanowiskach autorów obu tekstów?

We właściwym opracowaniu notatki syntetyzującej przydatne okazują się często odpowiedzi do wcześniejszych zadań z arkusza egzaminacyjnego. W diagnozie kompetencji polonistycznych CKE zwraca również uwagę, że problemem: "zarówno w języku polskim, jak i angielskim - jest używanie języka w zgodzie z właściwą normą językową, z zachowaniem zasad ortografii oraz - w przypadku języka polskiego - interpunkcji".

Został jeszcze miesiąc do matury z języka polskiego, więc da się uzupełnić co najmniej część braków w tym zakresie. 

Podstawowa matura z języka polskiego trwa 240 minut. Trzeba zaplanować czas na każdą z części, żeby np. nie spieszyć się podczas pisania wypracowania i nie stracić cennych punktów. 

W całym arkuszu kluczowe jest uważne czytanie poleceń. Egzaminatorzy CKE zalecają, aby w treści zadania zakreślić wszystkie elementy, które trzeba uwzględnić. Zwracają też uwagę, że lepiej skupić się na konkretnej odpowiedzi na pytanie niż pisaniu wszystkiego, co się wie na dany temat. 

W odpowiedziach do testu "język polski w użyciu" nie należy cytować tekstu. Trzeba robić to własnymi słowami. Jeżeli w poleceniu zaznaczono, że jest konieczne odwołanie się do dwóch tekstów, to musi się to stać w uzasadnieniu odpowiedzi. 

Na co warto zwrócić uwagę w wypracowaniu? CKE radzi, aby maturzysta:

• wybrał temat, który rozumie i potrafi dobrać do niego lekturę obowiązkową,
• nie streszczał lektur i innych tekstów literackich (ważne jest funkcjonalne wykorzystanie utworów literackich w wypracowaniu),
• przywołał dwa konteksty (tu mogą się pojawić nawiązania do innych utworów literackich, filmów, obrazów, muzyki, komiksów, powieści graficznych),
• zadbał o różnorodność kontekstów, dzięki temu praca będzie bogatsza merytorycznie, 
• logicznie powiązał ze sobą wstęp, część zasadniczą i zakończenie,
• treść wypowiedzi argumentacyjnej ułożył problemowo, 
• zrobił korektę językową swojego tekstu (im mniej błędów językowych, tym lepiej),
• unikał pustosłowia, ogólników w całej pracy.

Po napisaniu wypracowania najlepiej je dokładnie przeczytać i sprawdzić, czy w treści nie pojawił się błąd kardynalny, aby cały wysiłek nie poszedł na marne. Przez taki błąd można stracić punkty za wypracowanie.

Sprawdź również: Jak napisać rozprawkę?

W wypracowaniu maturalnym trzeba wykazać się znajomością lektur obowiązkowych, ale nie polega to na ich streszczaniu. CKE wyjaśnia, że funkcjonalne wykorzystanie znajomości tekstu oznacza przywołanie w nim takich elementów fabuły (np. wydarzeń, bohaterów, wątków), które "istotnie wspierają tok rozumowania zdającego, albo dobrze ilustrują to, o czym zdający pisze".

Co powinien zrobić maturzysta? Przede wszystkim:

• przenalizować problem zawarty w poleceniu, aby uzmysłowić sobie, o czym ma pisać,
• przywołać takie dwa utwory literackie, w których podjęto problem zawarty w temacie pracy (podać tytuły i autorów tych dzieł),
• na podstawie faktów z utworów (np. zdarzeń, działań bohaterów) sformułować wnioski, które pomogą uzasadnić prezentowane stanowisko,
• osadzić utwór literacki we właściwych kontekstach.  

Źródło: cke.gov.pl