Kiedy dziecko może samo wracać ze szkoły? Wyjaśniamy zawiłości prawne

Rok szkolny 2024/2025 jest już na półmetku. Gdy się rozpoczynał Ministerstwo Edukacji Narodowej poinformowało, że pierwszą klasę szkoły podstawowej zaczęło około 421 tysięcy uczniów. Są to dzieci w wieku 6/7 lat. Dla najmłodszych z nich to duża zmiana (m.in. nowe koleżanki, koledzy, nauczyciele i budynek, w którym muszą się odnaleźć).

Problemem może okazać się droga do i ze szkoły. Policja apeluje do rodziców i opiekunów, aby przy każdej okazji rozmawiali z dziećmi o zasadach ruchu drogowego. Nadkom. Robert Opas z Biura Ruchu Drogowego KGP zachęca: "jeśli to możliwe towarzyszcie swoim pociechom w drodze do szkoły".

Zgodnie z przepisami Kodeksu drogowego dziecko, które ukończyło siedem lat, może samodzielnie korzystać z drogi publicznej. Dlatego teoretycznie już wtedy uczeń może sam wracać po lekcjach. Jednak nie powinno się to odbywać bez zezwolenia rodziców. Dlatego na przykład w statucie Szkoły Podstawowej nr 43 można przeczytać, że "za bezpieczeństwo dzieci w drodze do i ze szkoły odpowiadają rodzice", a "uczniowie samodzielnie wracający do domu, muszą posiadać pisemną zgodę od rodzica z podaną datą i godziną, o której dziecko ma opuścić świetlicę".

Zazwyczaj dużo łatwiej zawieźć lub zaprowadzić dziecko do szkoły niż je z niej odebrać. Rodzice kończą pracę o różnych porach, często znaczniej później niż wybija ostatni dzwonek kończący lekcję w podstawówce. Dlatego mogą upoważnić kogoś innego do zabrania dziecka do domu. Aby zrobić to poprawnie, muszą zapoznać się z zasadami, które panują w danej placówce oświatowej. Reguluje je statut szkoły. Jeżeli jakiś zapis budzi wątpliwości lepiej dopytać wychowawcy, zanim wyznaczona przez rodzica osoba zgłosi po dziecko i okaże się, że nie może go odebrać, bo nie zostały spełnione wszystkie formalności. 

Na przykład w statucie Szkoły Podstawowej nr 361 w Warszawie zaznaczono, że "pisemne upoważnienie powinno zawierać numer dowodu tożsamości osoby wskazanej do odbioru dziecka". Dlatego dziadek, babcia lub sąsiadka, którzy przyjdą po dziecko, powinni mieć ze sobą ten dokument. Podobne zasady panują w świetlicach. W statucie Szkoły Podstawowej nr 62 im. gen. St. Taczaka można przeczytać, że prócz rodziców uczniów odbierają "pisemnie upoważnione osoby dobrze znane dziecku". 

Wiele zależy od tego, ile lat ma rodzeństwo. Jeżeli są pełnoletni, to zazwyczaj wystarczy, że będą mieli ze sobą dowód tożsamości. Sytuacja komplikuje się, gdy tak nie jest. 

Rodzice nie mogą powierzyć opieki nad siedmiolatkiem starszej siostrze lub bratu, którzy nie mają ukończone co najmniej dziesięć lat. Po raz kolejny wynika to z przepisów drogowych. Istotne są także regulacje wprowadzone w statucie szkoły. Czasem mogą zadziwiać nawet prawników. Jak zauważył Mariusz Nyka, autor artykułu zamieszczonego na stronie Bezprawnik.pl:

"Mowa tu przede wszystkim o regulacjach zakazujących odbioru dzieci przez osoby niepełnoletnie, czy młodzież przed ukończeniem 16 roku życia. Temat przed kilkoma laty poruszał już Rzecznik Praw Obywatelskich, wskazując, że takie ograniczenia są nadmiernym i nieuzasadnionym ingerowaniem w sposób wykonywania władzy rodzicielskiej. To rodzice bowiem decydują o tym, kto jest uprawniony do odbioru ich dziecka z placówki. Stanowisko RPO poparło Ministerstwo Edukacji Narodowej, apelując jednocześnie, aby wewnętrzne zapisy w szerszym zakresie uwzględniały uwarunkowania środowiska oraz potrzeby opiekunów dzieci, w którym funkcjonują".

Warto wiedzieć, że nawet jeżeli upoważnienie jest poprawne, wskazana osoba zgłosiła się po dziecko i ma dokument tożsamości, to placówka może odmówić przekazania małoletniego. Dzieje się tak, gdy nauczyciel uzna, że bezpieczeństwo dziecka może być zagrożone, np. osoba upoważniona do odebrania ucznia znajduje się pod wpływem alkoholu. 

Źródła: bezprawnik.pl, cloud-c.edupage.org/cloud/Statut_Szkoly_Podstawowej_Nr_361, infor.pl, szkolapodstawowa62.pl, sp43-krakow.pl