Dziwne odgłosy w lesie. Można je usłyszeć jedynie wiosną

Dzięcioły to ptaki, które przeważnie gnieżdżą się w samodzielnie wykutych dziuplach. W Polsce mamy ich aż 10 gatunków i choć występują w różnych środowiskach, od lasów po miejskie parki, są dość trudne do zauważenia w koronach drzew. Obecność dzięciołów możemy natomiast z łatwością rozpoznać po głośnych werblach – odgłosach intensywnego uderzania dziobem w drzewo, określanych również mianem bębnienia – które towarzyszą im podczas toków, czyli okresu godowego.

Wspomniane werble dzięciołów zwiastują zbliżającą się wiosnę, ponieważ to wtedy ptaki zaczynają szukać partnera. W odróżnieniu od swoich skrzydlatych kuzynów dzięcioły nie wabią partnerki wyłącznie śpiewem, ale także charakterystycznym dla danego gatunku bębnieniem. Dźwięki te mają więc na celu zarówno oznaczenie terytorium danego osobnika, jak i przyciągnięcie samicy. 

Bębnienie dzięciołów różni się od dźwięków wydawanych podczas poszukiwania pożywienia. Żerujący ptak odłupuje drzazgi uderzeniami pod kątem, natomiast bębniący dzięcioł pionowo uderza dziobem w drzewo, wprowadzając je w charakterystyczne wibracje. Ptaki te często wykorzystują do tego puste pnie lub suche sęki, aby dodatkowo zwiększyć natężenie powstającego dźwięku. Najgłośniej bębni dzięcioł czarny, którego trwający ok. dwóch sekund werbel składa się nawet z 30-35 uderzeń. 

Przeczytaj także: Najwyższy latający ptak świata. W Polsce spotkasz jego kuzyna

Oprócz opisanego bębnienia dzięcioły podczas toków próbują zaimponować samicom także odgłosami godowymi, które są charakterystyczne dla danego gatunku. Jednak należy podkreślić, że daleko im od melodyjnego śpiewu większości ptaków. Najbardziej niezwykły jest odgłos dzięcioła zielonego, który przypomina złośliwy chichot z przeciągniętym gwizdem. Na większą uwagę zasługuje również dzięcioł czarny, który ma bardzo bogaty repertuar głośnych okrzyków. Co ciekawe inaczej odzywa się w trakcie lotu, lądowania oraz spoczynku na pniu drzewa. Dzięcioł czarny wydaje wówczas serię głośnych i przenikliwych gwizdów.

Charakterystycznym zachowaniem wszystkich dzięciołów w okresie przedwiosennym jest obrączkowanie drzew. Ptaki wykonują nakłucia wokół pnia drzewa, najczęściej brzozy czy osiki, które skutkują puszczeniem przez nie słodkiego soku. Dzięcioły zbierają wydzielinę drzew, ponieważ stanowi ona cenne źródło cukrów i minerałów, jest to swego rodzaju urozmaicenie owadziej diety tych ptaków. Z czasem obrączkowanie przyciąga także owady, w tym pszczoły, muchy, chrząszcze oraz motyle – także te rzadkie i piękne, jak np. rusałka żałobnik.

Wykucie dziupli w zdrowym i mocnym drewnie nie należy do łatwych, dlatego dzięcioły najczęściej wybierają na dziuple osłabione drzewa np. te zaatakowane przez grzyby. Ich drewno jest bowiem zdecydowanie bardziej miękkie. Jednak największy z polskich dzięciołów skutecznie poradził sobie z tym problemem. Dzięcioł czarny wykuwa w zdrowym drzewie jedynie fragment dziupli i czeka kilka lat. W tym czasie drzewo zostaje najczęściej samoistnie zainfekowane przez grzyby. Jednak czasami ptak przyspiesza ten proces. Dzięcioł przenosi wówczas w wykłute miejsce fragment grzybni, aby szybciej zainicjować infekcję. 

Czasami podczas toków dzięcioł duży uderza dziobem np. w uliczną latarnię. Jednak nie dlatego, że nie odróżnia pnia drzewa od metalowego słupa. Takie działanie jest celowe, ponieważ dzięcioł ten odkrył, że werbel wybity na metalu jest znacznie głośniejszy, niż ten na drewnie. Wiedza ta sprawdza się więc w przypadku oznaczania terytorium. Dzięcioł duży wykorzystuje w tym celu również rynny, okrycia dachowe, a niekiedy nawet ściany budynków.

Źródło: lasy.gov.pl, blog.zpkwm.pl