Ten polski storczyk zagrożony wyginięciem. Gdzie występuje?

Ten niepozorny storczyk to prawdziwy unikat polskiej flory. Jest objęty ścisłą ochroną gatunkową, a jego stanowiska znajdują się na obszarach chronionych. Poznaj miodokwiat krzyżowy i przekonaj się, co sprawia, że jest tak wyjątkowym gatunkiem.

Miodokwiat krzyżowy to niewielka roślina, która zwykle osiąga od kilku do 30 cm wysokości. U jej podstawy znajdują się 2-3 smukłe, lancetowate lub jajowate liście. Powyżej nich wznosi się cienka, naga łodyga, na której pojawia się kwiatostan miodokwiatu. Jest smukły i długi nawet na 10 cm. Składa się licznych, drobnych kwiatów o zielonkawo-żółtej barwie. Ma mocny słodki zapach, który działa jak magnes na owady.

Miodokwiat nie rozmnaża się jedynie dzięki insektom. Wynika to z tego, że jego pyłek jest dość ciężki, przez co nie zawsze zapylacze mogą go skutecznie przenieść. Z tego powodu roślina potrafi radzić sobie sama — w razie potrzeby dokonuje samozapylenia, a jej lekkie nasiona są unoszone przez wiatr. Może również rozmnażać się przez korzenie — po przekwitnięciu z bulwy wyrastają podziemne rozłogi, z których rozwijają się nowe rośliny. Często jednak zanim się pojawią, mija nawet kilka lat. Miodokwiat czeka ukryty pod ziemią na lepsze warunki, dzięki którym będzie mógł się rozwinąć.

Miodokwiat krzyżowy występuje na rozległych obszarach Eurazji — od zachodnich krańców Europy po daleką Azję. Jednak na terenie naszego kraju jego obecność ma charakter punktowy. Dawniej roślinę można było spotkać na 19 stanowiskach na terenie naszego kraju — na Pomorzu, Lubelszczyźnie, Śląsku i Mazurach. Dzisiaj jednak jego obecność potwierdzono jedynie w dwóch lokalizacjach. Jedna z nich to naturalne stanowisko w dolinie Rospudy, stanowiącej część Puszczy Augustowskiej, a druga to dolina Wiatrołuży, znajdująca się na terenie Wigierskiego Parku Narodowego, gdzie roślina została sztucznie wprowadzona. Pozostałe populacje miodokwiatu uznaje się za wymarłe.

Niestety roślinie zagraża wiele czynników. Są to m.in. zmiany klimatyczne, zmiany w użytkowaniu terenów rolnych, intensyfikacja rolnictwa, zalesianie nieużytków czy zabudowa terenów otwartych. Prowadzą one do zaniku jego naturalnych siedlisk.

Miodokwiat w Polsce występuje na torfowiskach zasadowych, czyli miejscach o delikatnej równowadze ekologicznej i wyjątkowej specyfice. Wybiera miejsca spokojne i często trudno dostępne, gdzie gleba jest wapienna, umiarkowanie wilgotna, a konkurencja ze strony innych roślin jest niewielka.

Źródło: Biblioteka Monitoringu Środowiska, Monitoring gatunków roślin - tom czwarty