Ten ptak to Zorro polskich łąk. Jeden z jego zwyczajów budzi grozę

Dzierzba gąsiorek (łac. Lanius collurio) to niewielki ptak drapieżny. Jest nieco większy od wróbla, o długości ciała 16-17 cm, rozpiętości skrzydeł 24-27 cm i masie ok. 28 g. W obrębie gatunku występuje wyraźny dymorfizm płciowy. Samiec ma jasnoszarą głowę i kark, a przez jego oko biegnie charakterystyczna czarna "maska", która przywodzi na myśl fikcyjnego bohatera Zorro. Grzbiet i wierzch skrzydeł gąsiorka są rdzawobrązowe, spód ciała białawy z różowym nalotem, ogon czarny z białymi brzegami, a dziób i nogi czarne. 

Samica gąsiorka ma bardziej stonowane ubarwienie - z wierzchu jest rdzawobrunatna, od spodu kremowa z poprzecznym, łuskowanym wzorem. Natomiast charakterystyczna dla gatunku "maska" jest u niej słabo zaznaczona lub nie występuje wcale. Młode dzierzby przypominają wyglądem samicę, ale mają jeszcze mniej kontrastowe upierzenie.

Gąsiorek zamieszkuje niemal całą Europę, poza południem Półwyspu Iberyjskiego i daleką północą. Gatunek ten zimuje m.in. w południowej i wschodniej Afryce i Azji oraz na Półwyspie Arabskim. W Polsce gąsiorek jest rozpowszechnionym i dość licznym gatunkiem, szczególnie na Pomorzu Zachodnim oraz w Dolinie Dolnej Odry – jednak można go spotkać na terenie całego kraju. W latach 2013-2018 krajową populację tego gatunku szacowano na ok. 893 000-1 048 000 par lęgowych.

Do Polski gąsiorki przylatują w maju, a odlatują już od połowy sierpnia do końca września, ale pojedyncze osobniki można jeszcze obserwować w październiku i listopadzie. Dotychczas w Polsce nie stwierdzono prób zimowania gąsiorka. Podczas przelotów, które odbywają się głównie nocą, ptaki zazwyczaj nie tworzą większych stad.

Przeczytaj także: Przypomina wronę siwą. Może przenosić groźne choroby

Gąsiorek preferuje mozaikowy krajobraz – otwarte tereny z kępami krzewów, zakrzaczone łąki, pastwiska, śródpolne zadrzewienia, ugory i sady oraz duże ogrody otoczone żywopłotami. Dzierzba te chętnie zamieszkuje także brzegi lasów, młodniki, wrzosowiska, obrzeża parków i cmentarzy, unika natomiast zwartych kompleksów leśnych i terenów silnie zurbanizowanych. Niezwykle ważna w siedlisku gąsiorka jest obecność ciernistych krzewów (np. tarnina, głóg), które służą za miejsce gniazdowania i magazynowania pokarmu.

Nie bez powodu ptak ten jest przywiązany do obecności ciernistych krzewów. Gąsiorek słynie z budzącego grozę zwyczaju – upolowane ofiary (np. większe owady, gryzonie, jaszczurki) nadziewa na ciernie lub ostre gałęzie, tworząc w ten sposób swoiste spiżarnie na gorsze dni. Ta strategia pozwala mu przechowywać pokarm na czas, gdy trudniej o zdobycz, np. podczas karmienia młodych lub załamania pogody. 

Oprócz ciekawego sposobu "przechowywania" ofiar gąsiorek wyróżnia się także umiejętnością naśladowania odgłosów innych ptaków. Służy to głównie wzbogaceniu repertuaru śpiewu samca podczas okresu lęgowego, co wyróżnia go na tle konkurencji i pomaga przyciągać samicę. W świecie ptaków urozmaicony i bogaty śpiew jest bowiem sygnałem dobrej kondycji i wysokiej inteligencji, co zwiększa szanse na sukces rozrodczy.

Dodatkowo naśladowanie głosów innych ptaków przez gąsiorka może mieć znaczenie terytorialne - samiec może w ten sposób zmylić rywali lub potencjalnych drapieżników, a także zdezorientować inne ptaki w pobliżu gniazda. Dzięki tej umiejętności gąsiorek lepiej radzi sobie zarówno w rywalizacji o partnerkę, jak i w ochronie własnego terytorium.

Źródło: parkilodzkie.pl, przygodyprzyrody.pl, poznan.tvp.pl, epochtimes.pl