To najniższa góra w Koronie Gór Polski. Kryje więcej tajemnic, niż myślisz

Łysica jest najwyższym szczytem Gór Świętokrzyskich, który ma dwa wierzchołki - Skałę Agaty (wschodni, niemal 614 m n.p.m.) i Łysicę (zachodni) i jest najniższa w Koronie Gór Polski. Wznosi się nad miejscowością Święta Katarzyna (stąd potoczna nazwa "Góra Świętej Katarzyny").

Obszar ten jest cenny pod względem przyrodniczym. Łysica leży na terenie Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Jest zbudowana z łupków kambryjskich i kwarcytów. To góra porośnięta lasem, ale od północnej i południowej strony otaczają ją gołoborza (rumowiska skalne, które powstały w wyniku silnych procesów wietrzenia skał). 

Według podań ludowych na Łysicy miały odbywać się sabaty czarownic. Wierzono, że tańczyły i śpiewały w czasie pełni Księżyca. O świcie, gdy pojawiała się mgła, znikały.  

Inna legenda miała wyjaśniać powstanie gołoborza. W okolicach Łysicy żył olbrzym, który zakochał się w pięknej dziewczynie, ale nie mógł jej poślubić. Po tym, jak ojciec sprzeciwił się temu związkowi, wściekły olbrzym rzucił kamieniem w stronę wioski, w której mieszkała rodzina jego wybranki. Krajobraz, który pozostał po katastrofie, ma przypominać o tej nieszczęśliwej miłości. 

Znana jest też opowieść o zamku, który miał powstać na szczycie Łysicy. Mieszkały w nim trzy siostry (według niektórych wersji dwie siostry). Gdy przybył tam przystojny rycerz najstarsza z nich postanowiła otruć młodsze kobiety. Zanim udało się jej zabić rywalki, w zamek trafił piorun. 

Zniszczenia były ogromne, ale jedna z sióstr przeżyła. Zrozpaczona chodziła po ruinach i płakała. Łzy dziewczyny przyczyniły się do powstania źródełka św. Franciszka, które istnieje do dziś i ponoć ma moc uzdrawiania chorób oczu. 

Źródła: kgp.info.pl, swkatarzyna-muzeum.pl, infoturystyka.pl, swpn.gov.pl, dzieje.pl