Wyjątkowe znalezisko w jeziorze. Leżały pod wodą od średniowiecza

Podczas najnowszych badań archeolodzy z Centrum Archeologii Podwodnej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu natrafili na włócznie datowane na drugą połowę X wieku i początek XI stulecia.

Jedna z nich charakteryzuje się romboidalnym grotem z zachowanym ponad dwumetrowym jesionowym drzewcem. Zwieńczono ją pierścieniem z poroża, co sprawia, że jest to artefakt wyjątkowy. Dodatkowo jest to dopiero trzecia odnaleziona włócznia z doskonale zachowanym drzewcem. Zwykle odnajdywane są ich pozostałości, czy nawet same groty.

Druga włócznia jest nieco prostsza, choć równie fascynująca. Ma smukły grot w kształcie liścia wierzby. Była to forma powszechnie wykorzystywana w Europie we wczesnym średniowieczu. 

Najbardziej zaawansowana technologicznie jest trzecia włócznia. Jej grot wykonano metodą spiekania miękkiej i twardej stali, czyli tzw. dziwerowania, co dawało twardsze i wytrzymalsze ostrze, doskonale sprawdzające się na polu walki. To był najwyższy poziom technologii w całej Europie tamtych czasów, a teraz wiadomo, że stosowali go również Piastowie.

Królową kolekcji znalezionej w Lednicy jest czwarta włócznia. To bogato zdobiona broń z ozdobnymi skrzydełkami. Jej stalowy grot został umieszczony w gnieździe pokrytym złotem, srebrem, brązem, cynkiem i ołowiem. Całość pokryta jest motywami spiralnymi i triskelionami. Prawdopodobnie była symbolem władzy lub przedmiotem rytualnym wykorzystywanym w obrzędach. Jej obecność na Ostrowie Lednickim podkreśla polityczne i symboliczne znaczenie grodu.

Łącznie z najnowszymi znaleziskami, Jezioro Lednica ujawniło już ok. 280 zabytków, w tym 145 toporów, 64 groty włóczni i 8 mieczy. Tylko dlaczego tyle broni leży pod wodą? Najbardziej rozpowszechniona teoria mówi o tragicznych wydarzeniach, jakie miały nastać po śmierci króla Mieszka II Lamberta w 1034 roku. Zapanował wtedy chaos. Nastąpiły liczne najazdy, na mostach prowadzone były walki, a łodzie broniły grodu w Lednicy. W takich warunkach broń z łatwością mogła wpaść do wody.

Druga hipoteza wskazuje na rytualny charakter artefaktów. W wielu kulturach woda była traktowana jako granica między światem żywych i umarłych. Ofiarowywanie broni mogło być aktem symbolicznym, np. pożegnaniem wojowników, darowizną dla duchów lub świadectwem przemiany duchowej. Chociaż wtedy Polska była już po chrzcie i nawracała się na chrześcijaństwo, to jeszcze przez długi czas praktykowano pogańskie obrzędy.

Niewykluczone, że po części obie te teorie są prawdziwe. W końcu nie wykluczają się wzajemnie. Warto mieć przy tym na uwadze, że Ostrów Lednicki, będący największą wyspą na Jeziorze Lednica, uznawany jest za kluczowe miejsce we wczesnym państwie Piastów.

Bogato zdobione włócznie, które archeolodzy zdołali wydobyć z dna Lednicy, mogły nie tylko służyć do walki, ale też mogły być insygniami władzy czy przedmiotami rytualnymi. Odnalezienie tych włóczni ma dodatkowe znaczenie. Do tej pory jedynie na podstawie wizerunków i legend wierzono, że w średniowieczu wojownicy używali włóczni długich i krótkich. Teraz udało się to potwierdzić.

Jak informuje zespół badaczy, artefakty zostaną poddane szczegółowym analizom. Naukowcy mają nadzieję, że uda się ustalić, gdzie wytworzone zostały te włócznie. Mogłoby to dostarczyć nowych informacji na temat kontaktów handlowych i politycznych wczesnej dynastii Piastów. Gdy prace konserwatorskie dobiegną końca, włócznie trafią na ekspozycję do Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, gdzie każdy będzie mógł je obejrzeć.

Źródła: well.pl, livescience.com, archeologiapodwodna.umk.pl, heritagedaily.com