Jest mniejszy od wilka, ale nie boi się ludzi. Widywany coraz częściej

Szakal złocisty to średniej wielkości drapieżnik z rodziny psowatych. Wyglądem nieco przypomina wilka, ale jest od niego mniejszy, smuklejszy, z dłuższym tułowiem, krótszymi nogami oraz węższym, bardziej spiczastym pyskiem. Długość ciała dorosłego samca szakala to 71-85 cm, a samicy 69-73 cm. Ich masa ciała waha się od 6 do 14 kg, a wysokość w kłębie oscyluje w granicach 44-50 cm. Sierść szakala jest szorstka, niezbyt długa i najczęściej żółtawo-szara lub rudawa, z ciemniejszym grzbietem i ogonem oraz jaśniejszymi partiami na pysku i szyi. Ogon jest puszysty i stosunkowo krótki.

Szakal złocisty zamieszkuje różnorodne środowiska: od suchych stepów, półpustyń i sawann, przez lasy liściaste i mieszane, aż po tereny rolnicze, podmokłe, a nawet obrzeża miast. Często wybiera mozaikę siedlisk z dostępem do wody, polami i zaroślami, gdzie łatwo znaleźć pokarm i schronienie. Szakal złocisty to oportunistyczny wszystkożerca. Jego dieta obejmuje drobne ssaki (gryzonie, zające), ptaki i ich jaja, gady, płazy, ryby, owady, padlinę, a także owoce runa leśnego. Szakal często też żeruje w pobliżu ludzkich osad, korzystając z odpadków.

Szakal złocisty pochodzi z południowej Eurazji i północnej oraz wschodniej Afryki. Jego naturalny zasięg obejmuje szeroki pas od północnej i wschodniej Afryki, przez Bliski Wschód, Azję Południową i Południowo-Wschodnią, aż po Europę Południową i Środkową. W Europie przez długi czas występował głównie na Bałkanach, w Grecji, Bułgarii i południowej Rumunii.

Przeczytaj także: W obronie zrzuca ogon. Te gryzonie mają wyjątkowe zdolności

Od lat 80. XX wieku szakale złociste dynamicznie poszerzają swój zasięg ku północy i zachodowi. Obecnie spotykane są w całej Europie Środkowej: w Austrii, na Węgrzech, w Czechach, Słowacji, Niemczech, a nawet w krajach bałtyckich, Danii i Finlandii. W wielu krajach, np. we Włoszech czy na Węgrzech, potwierdzono już stałe populacje i rozród szakali.

W Polsce szakal złocisty pojawił się po raz pierwszy w 2015 roku. Najwcześniejsze udokumentowane stwierdzenie dotyczy martwego osobnika znalezionego w połowie kwietnia 2015 r. przy drodze pomiędzy miejscowościami Ognica i Krajnik Dolny w województwie zachodniopomorskim, niedaleko granicy z Niemcami. Gatunek został potwierdzony badaniami genetycznymi przez naukowców z Instytutu Biologii Ssaków PAN.

Przeczytaj także: Te ptaki nie cieszą się dobrą sławą. Sprzymierzeńcy natury czy zagrożenie?

W tym samym roku pojawiły się także inne obserwacje szakali w Polsce, m.in. na Polesiu i nad Biebrzą, jednak to właśnie przypadek z Pomorza Zachodniego uznaje się za pierwsze potwierdzone stwierdzenie obecności szakala złocistego w naszym kraju. Gatunek ten jest jednak nadal rzadki, a jego liczebność i rozmieszczenie są przedmiotem badań.

Szakal złocisty nie jest uznawany za gatunek inwazyjny w Polsce. Jego obecność w naszym kraju jest wynikiem naturalnej ekspansji z południowo-wschodniej Europy, a nie skutkiem introdukcji przez człowieka. Szakal złocisty nie został przywieziony na teren Polski z innych kontynentów, lecz samodzielnie rozszerzył swój zasięg w odpowiedzi na zmiany klimatyczne i środowiskowe. Dodatkowo jego populacja w skali kraju jest niewielka (ok. 200-300 osobników). Szakal złocisty nie stanowi obecnie poważnego zagrożenia dla rodzimej fauny w Polsce, ale jego wpływ na ekosystemy jest przedmiotem obserwacji i dyskusji wśród naukowców i przyrodników.

W polskim prawie i oficjalnych rejestrach przyrodniczych szakal złocisty nie figuruje na liście gatunków obcych ani inwazyjnych. Międzynarodowe definicje (np. Konwencja o Różnorodności Biologicznej, Konwencja Berneńska) jasno wskazują, że tylko gatunki przeniesione przez człowieka (intencjonalnie lub przypadkowo) mogą być uznane za obce/inwazyjne. Podczas gdy gatunek ten samodzielnie rozszerzył swój zasięg, przemieszczając się stopniowo przez kolejne kraje. 

Źródła: scienceinpoland.pl, kartuzy.gdansk.lasy.gov.pl, iop.krakow.pl, national-geographic.pl